BEZPIECZEŃSTWO FIZJOLOGICZNE Antidotum na kruchy świat

Antidotum na kruchy świat

Badania neurobiologiczne i kinezjologiczne dostarczają nam coraz głębszej wiedzy na temat struktury ludzkiego wnętrza i mechanizmów jego działania. Wiadomo już, że zawiera ono uniwersalne poziomy – od ciała, przez emocje, myśli, po duchowość i boskość. A poziomy te reprezentują wyspecjalizowane sieci neuronalne spełniające kryteria pełnoprawnych mózgów.

Każdy z tych mózgów odpowiada za inny rodzaj percepcji i neurocepcji [1] oraz sposób przetwarzania informacji z otaczającego nas świata i można je zdefiniować jako:

1. mózg trzewny – reprezentant ciała, poziomu fizycznego (to sieć neuronalna głównie w układzie jelitowym), którego funkcją pierwotną jest przede wszystkim mobilizacja i samoochrona,

2. mózg sercowy – reprezentant emocji, poziomu emocjonalno-społecznego (to sieć neuronalna w tkankach serca i klatce piersiowej), który odpowiada głównie za emocje i oddziaływanie w relacjach,

3.mózg czaszkowy – reprezentant myśli, poziomu intelektualnego (to sieć neuronalna w głowie), którego funkcjami pierwotnymi są percepcja poznawcza, myślenie i nadawanie znaczenia oraz

4. mózg eteryczny – reprezentant duchowości, poziomu duchowego i boskiego (z siecią bioenergetyczną, czyli systemem meridianowym), którego rolą jest uduchowione przetwarzanie i wypełnianie całego organizmu odżywczą bioenergią, zwaną także esencją życiową, dzięki której mamy zdolność do widzenia swojego życia i nadawania mu sensu, poczucia kompletności, sprawczości, integralności, ciągłości oraz kontaktu z absolutem poza ramami czasoprzestrzennymi. Esencja życiowa powszechnie znana jest pod pojęciem wartości – tego co naturalne, cenne i ważne, co wzbogaca, ulepsza, spełnia i łączy się z pozytywnymi przeżyciami. To odnawialne źródła energii człowieka, wewnętrzne paliwo mocy. Esencja życiowa płynie w naszym układzie meridianowym, który przebiega na powierzchni naszego ciała i w jego głębi, a także w skojarzonych z nim narządach, tkankach i komórkach. Układ meridianowy to trzeci układ nerwowy organizmu obok somatycznego układu nerwowego – przede wszystkim podlegającego kontroli świadomości oraz autonomicznego układu nerwowego – głównie działającego poza świadomą kontrolą.

Naukowcy wykazali, że mózgi komunikują się, współpracują i utrzymują ze sobą połączenie poza naszą świadomością właśnie przez autonomiczny układ nerwowy – przywspółczulny, który hamuje i wycisza organizm oraz współczulny, który działa przeciwstawnie, tj. mobilizuje go i pobudza. Mózgi bezustannie odruchowo kontaktują się ze sobą co do oceny bezpieczeństwa, niebezpieczeństwa, zagrożenia i stanu narządów wewnętrznych. Owa automatyczna komunikacja odbywa się dwukierunkowo za pośrednictwem przywspółczulnego nerwu błędnego i innych nerwów uczestniczących w regulacji autonomicznego układu nerwowego, a na sygnały zebrane z otoczenia układ autonomiczny odpowiada sekwencyjnie uniwersalną trzypoziomową reakcją adaptacyjną.

Pierwszy najbardziej ekstremalny, chroniący nasze rezerwy metaboliczne, poziom poza świadomej adaptacyjnej reakcji izolacyjnej organizmu na zagrożenie pochodzi z hamującej, przywspółczulnej części autonomicznego układu nerwowego, sterowanej przez gałąź nerwu błędnego mającą swój początek w pniu mózgu. Reakcja ta przejawia się w wyłączeniu, znieruchomieniu, zamrożeniu, zamknięciu, bezdechu, bradykardii, omdleniu lub dysocjacji organizmu i może przekładać się na występowanie rozmaitych somatycznych problemów zdrowotnych, takich jak: zespół jelita drażliwego, fibromialgia, otyłość lub inne problemy jelitowe czy oddechowe.

Drugi poziom naszej automatycznej reakcji na niebezpieczeństwo to powszechnie znana pod pojęciem „stresu” adaptacyjna reakcja mobilizująca: walka lub ucieczka z pobudzającej, współczulnej części autonomicznego układu nerwowego, która może przekładać się na problemy zdrowotne związane ze zmęczeniem, wyczerpaniem lub wypaleniem naszego organizmu.

Trzeci najmłodszy filogenetycznie poziom naszej adaptacyjnej reakcji, która manifestuje zachowania społeczne oraz reguluje emocje i uczucia, to aktywizacja układu interakcji społecznych, tak zwanego systemu zaangażowania społecznego, nadzorowana przez gałąź nerwu błędnego biorącą swój początek w obszarze mózgu powiązanym z naszymi mięśniami twarzy i głowy. Ten inteligentny, występujący wyłącznie u człowieka, szlak nerwu błędnego pozwala korzystać z układu przywspółczulnego, abyśmy mogli uspokoić się poprzez interakcje społeczne.

Przejawiane zachowanie adaptacyjne z tego właśnie trzeciego poziomu znosi dwa poprzednie mechanizmy adaptacyjne. Umożliwia tym samym skuteczne przetwarzanie potrzeb metabolicznych i krążeniowych oraz harmonizację naszego organizmu. Jednocześnie poprawia zdolność do słuchania i zdolność do wyrażania pozytywnych uczuć przez mimikę twarzy i prozodię głosu, co sprzyja tworzeniu bezpiecznych, stabilnych relacji opartych na wzajemnym zaufaniu i utrzymywaniu zdrowych kontaktów międzyludzkich. Spontaniczna aktywizacja systemu zaangażowania społecznego następuje jednak wyłącznie tylko wtedy, gdy nasz układ nerwowy wyłowi odruchowo sygnały informujące o bezpieczeństwie fizjologicznym w otoczeniu. Obwody neuronalne związane z zachowaniami społecznymi i regulacją emocji i uczuć nie są bowiem dostępne, nie uaktywniają się w otoczeniu stanowiącym zagrożenie lub niebezpiecznym dla organizmu. Jeżeli zatem nie czujemy się bezpiecznie w danym otoczeniu, wybieramy z zachowań adaptacyjnych walkę lub ucieczkę albo izolację, w zależności od oceny niebezpieczeństwa lub zagrożenia, dokonanej przez obszary mózgu bez udziału naszej świadomości.

Stąd tak ważne dla aktywizacji reakcji adaptacyjnej z trzeciego poziomu – układu interakcji społecznych, jest wdrożenie metod wprowadzających i utrzymujących nasz organizm w stanie bezpieczeństwa fizjologicznego w środowisku, gdzie aktualnie jesteśmy oraz zaimplementowanie sposobów uwrażliwiających na odczuwanie dobrostanu.

[1] Neurocepcja to ocena stanu zagrożenia organizmu dokonywana przez układ nerwowy bez udziału świadomości. W czasie tego automatycznego procesu obszary mózgu oceniają sygnały dotyczące bezpieczeństwa, niebezpieczeństwa i zagrożenia życia. Po wykryciu takich sygnałów na drodze neurocepcji organizm automatycznie dopasowuje do nich swój stan fizjologiczny, by zoptymalizować szanse przetrwania. W: Porges, S.W. (2020). Teoria poliwagalna. Przewodnik. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s.31, 163.